ابراهیم طالع فاضل؛ بهزاد مهرابی؛ احمد خاکزاد؛ رضا کیانپور
چکیده
کانسار سنگ آهن سنگان در فاصله 308 کیلومتری جنوب خاوری مشهد در زون ساختاری خاور ایران قرار دارد. این کانسار بهدلیل داشتن عیار و ذخیره بالای آهن و پایین بودن مقادیر فسفر و گوگرد از مهمترین ذخایر آهن ایران بهشمار میرود. مهمترین بیهنجاریهای سنگان شامل بیهنجاریهای باختری، مرکزی و خاوری است که کانسار دردوی، نمونهای شاخص ...
بیشتر
کانسار سنگ آهن سنگان در فاصله 308 کیلومتری جنوب خاوری مشهد در زون ساختاری خاور ایران قرار دارد. این کانسار بهدلیل داشتن عیار و ذخیره بالای آهن و پایین بودن مقادیر فسفر و گوگرد از مهمترین ذخایر آهن ایران بهشمار میرود. مهمترین بیهنجاریهای سنگان شامل بیهنجاریهای باختری، مرکزی و خاوری است که کانسار دردوی، نمونهای شاخص از اسکارنهای غنی از مگنتیت بوده و در محل همبری توده نفوذی گرانیت سرنوسر (با ویژگی گرانیتهای تیپ I به سن الیگومیوسن) و سنگهای کربناتی پرمنیزیم (به سن کرتاسه پسین) در بیهنجاری مرکزی تشکیل شده است. زونهای اسکارن در کانسار آهن دردوی متشکل از سه زیرپهنه بروناسکارن، دروناسکارن و کانسنگ آهن است که زیرپهنه دروناسکارن بهصورت محدود و بروناسکارن بیشترین گسترش را دارد. بخش بروناسکارن متشکل از زیرپهنهگارنت اسکارن، گارنت-پیروکسن اسکارن و پیروکسن اسکارن است که در فاصله دورتر به اپیدوت اسکارن تبدیل میشود. شواهد صحرایی، کانیشناسی و میکروترمومتری(دماسنجی میکروسکوپی) میانبارهای سیال، حاکی از دو مرحله اسکارنزایی شامل: 1) نفوذ توده گرانیتی در دمای 320 تا C˚520 و فشار تقریبی 1 کیلوبار و 2) تشکیل زون اسکارنی پیشرونده با دمای 310 تا C˚490 و شوری میانگین (wt.% NaCl) 6/33 به همراه تشکیل کانیهای متاسوماتیک بدون آب و زون اسکارن پسرونده با دمای تقریبی 190 تا C˚310 و میانگیـــــــن شوری (wt.% NaCl) 3/13 به همراه کانه مگنتیت و کانیهای سولفیدی پیریت تودهای، مارکاسیت و کالکوپیریت است. بهدنبال آن فعالیتهای تأخیری، موجب تشکیل رگههای کوارتز-کانهدار و عقیم متشکل از پیریت نیمهشکلدار تا بیشکل، کالکوپیریت و فلوگوپیت در منطقه شده که طی دو مرحله یکی با دمای 360 تا C˚440 و میانگین شوری (wt.% NaCl) 4/33 و دیگری با دمای 235 تا C˚320و شوری میانگین (wt.% NaCl) 6/14 در سنگ میزبان اسکارن و توده نفوذی، تشکیل شدهاند. بر اساس مطالعات، میتوان گفت فرایندهای آمیختگی و رقیقشدگی سیال کانهساز توسط آبهای جوی با شوری و دمای پایین و نیز تغییرات شیمیایی ناشی از واکنش سیال کانهساز با سنگ میزبان، از عوامل مؤثر در نهشت آهن در زونهای اسکارنی بهصورت مگنتیت و تشکیل کانههای سولفیدی در رگه و رگچههای کوارتز گرمابی در مراحل پایانی کانیسازی در منطقه است.